کلات و درگز موزه ای در میان طبیعت ناب خراسان - یک جهان یک راه

کلات (کلات نادری)

کلات، نام شهرستانی در استان خراسان رضوی با گردنه ها و صخره هایی با شیب نزدیک به نود درجه است. کلات یکی از تنها منطقه های است که به لطف این کوه ها و صخره ها توانست در مقابل حملات تیمور لنگ مقاومت کند. این شهرستان به کلات نادری معروف است، چون نادرشاه در زمان حملات دشمن از این شهر به عنوان پناهگاهی طبیعی برای دفاع از خود استفاده می کرد. در دوران سلسله صفویه بسیاری از کرد های ایران برای در امان ماندن از شر دشمنان شمالی در این منطقه ساکن شدند. بعضی از زنان در این منطقه هنوز هم لباس کردی می پوشند.

برترین فصل برای بازدید از کلات، فصل بهار است. در این فصل طبیعت سبز کلات تماشای است و در مسیر جاده کلات به درگز که یکی از زیباترین جاده های این ناحیه است، می توانید چادرنشین ها را که به صورت پراکنده در دامنه کوه ها چادر زده اند و بعلاوه گله های بسیاری که در دامنه سبز کوه ها به چرا مشغولند، ببینید.

مکان های تماشای

مهم ترین مکان تماشای کلات، کاخ خورشید است. این بنا همان قصر نادرشاه افشار است. در واقع نمی شود به آن قصر گفت، بلکه برج آرامگاهی دایره ای شکل با قاعده هشت ضلعی است که در میان باغی زیبا با چمن های سبز و آراسته واقع شده است. نام خورشید نام یکی از همسران نادرشاه است. این بنا رانمی توان کامل دانست چون دارای نسبت های عجیب و غریبی است و گنبد هم ندارد. بنای مذکور دارای پانل های خارجی پیچیده ای با طرح هایی شبیه به گلابی و آناناس است. این میوه ها که در قرن هجدهم در خراسان هنوز شناخته شده نبودند، مبین این واقعیت هستند که نادرشاه از هنرمندان خارجی در ساخت این بنا استفاده نموده است (که احتمالا در لشکرکشی هایش به هند آن ها را اسیر نموده بود). نمای داخلی بنا بسیار زیبا است و برای زنده تر کردن آن از رنگ های طلایی در آلاچیق های طاقی آن بسیار استفاده شده است.

پله هایی که زیر تراس پشتی قرار دارند، به یک موزه مردم شناسی ختم می شوند که برای بازدید از آن احتیاج به تهیه مجدد بلیط نیست. قومیت ها و زندگی عشایری خراسان در این موزه به نمایش گذاشته شده است. یک فروشگاه صنایع دستی هم درست رو به روی بنا وجود دارد که در آن انواع صنایع دستی مثل گلیم، قالی و لباس های سنتی خراسان و بعلاوه محصولات باغی و کشاورزی مثل میوه، گردو، برنج کلات که هواداران بیشماری دارد و محصولاتی مانند کشک محلی و... به فروش می رسد.

رو به روی مجموعه تابلویی با عنوان راهنمای گردشگران، گردشگران را به سوی مغازه کوچک رضا مرتضایی جلب می نماید که از روی هم چیدن شاخ و برگ درختان درست شده است. رضا به زبان انگلیسی مسلط است اما اطلاعاتی که ارائه می دهد، چیزی بیش از یک صفحه کپی شده که مربوط به بنایی از دوران ماقبل تاریخ است، نیست. گنبد آبی از پله های موزه به آسانی دیده می شود، بنا مربوط به مسجد کبود گنبد است که قدمت آن به سال 1747 بر می شود.

منطقه کلات منطقه ای بسیار حاصلخیز است. کافی است 3 کیلومتر به طرف مشهد برگردید، خواهید دید که در زمین های اطراف، کشاورزی بسیار رونق دارد. اگر در هتل اقامت داشته باشید، دژ های مستحکم برج ارغوان شاه هتل را احاطه نموده اند، این برج ها گرچه کوچک ولی نمودی از برج های دوار خشتی هستند. کتیبه نادر نوشته ای است که روی صخره ها حک شده است. این کتیبه اشعاری است به زبان ترکی و فارسی که در مدح نادرشاه سروده شده است.

خواب و خوراک

مسافرخانه بهرامی که در خیابان امام 13 واقع شده است، اتاق های آرام با سرویس بهداشتی و حمام و ملحفه های تمیز در اختیار شما قرار می دهد. درست زیر این مسافرخانه رستورانی واقع شده است که گرچه نام و نشان خاصی ندارد ولی بسیار محبوب است و غذای خوبی هم سرو می نماید، بعلاوه بسیار تمیز و بهداشتی است. این رستوران 200 متر با ایستگاه سواری فاصله دارد. در همان اطراف چندین سوپرمارکت و یک دیزی سرا واقع شده است که غذای محبوب ایرانی ها یعنی آبگوشت در آن سرو می شود.

رفت و آمد به کلات

از کلات ماشین های سواری و بعلاوه اتوبوس های متعددی به مقصد مشهد وجود دارد، ولی تعداد اتوبوس ها نسبت به سواری کمتر است. برای سفر از کلات به درگز و تماشا جاده زیبا و پرپیچ وخم آن، حتما باید یک تاکسی دربست بگیرید، چون اتوبوسی به آن مقصد وجود ندارد. آژانس طلایه داران خشت که در خیابان امام کلات واقع شده است، می تواند یک تاکسی در اختیار شما قرار دهد.

درگز

چه از جاده اصلی قوچان به درگز بروید یا از مسیر پرپیچ وخم و گردنه های هزار مسجد که از غرب کلات به درگز می رسند، فرقی نمی نماید، به هر حال مسیر رسیدن به درگز از خود مقصد تماشایی تر است. این شهر پهناور جاذبه ای منحصربه فرد را در خود جای داده است، سایت باستان شناسی بندیان (کیلومتر 2 جاده ارتیان)، گچبری های گچی سفید در این بنا به خوبی حفظ شده است و نقوش صورت و گل به زیبایی روی دیوارها و ستون ها کنده کاری شده است. کارشناسان بر این باورند که این مجموعه، زمانی آتشکده معبد ساسانیان بوده است.

سه سایت حفاری که در مجاورت یکدیگر قرار دارند و سقف آن ها با ایرانیت های سیمانی پوشانده شده است، در یک مزرعه ذرت در 2 کیلومتری غرب درگز واقع شده است. متاسفانه نگهبان فقط به افرادی که اجازه رسمی ورود به سایت را از اداره میراث فرهنگی دریافت نموده اند، اجازه ورود می دهد. نزدیک سایت باستان شناسی، تپه ای خاکی وجود دارد که به آن یاریم تپه می گویند و احتمالا در گذشته زرتشتیان از آن به عنوان خلوتگاه استفاده می کردند.

خیابان اصلی درگز خیابان امام نام دارد و هتل صارم در خیابان 29 اُم این بلوار واقع شده است. امکانات خوبی دارد و اتاق های راحتی با قیمت مناسب ارائه می دهد.

در حدود سی تا چهل کیلومتری درگز بخشی به نام لطف آباد وجود دارد. این منطقه دارای گمرک مرزی است و محل ترانزیت کالا از ایران به ترکمنستان است. در حوالی این بخش منطقه ای وجود دارد به نام شیلگان دره که اگر در اواسط فصل بهار به این منطقه سفر کنید، از سرسبزی بی نظیر منطقه لذت خواهید برد. اگر با ماشین در جاده های اطراف لطف آباد سفر کنید، حریم مرزی ایران و ترکمنستان به کرات به چشم می خورد. تپه های خاکی و سرسبز این منطقه در فصل بهار تماشای است.

تفرجگاه چلمیر (چهل میر)

اگر از محور قوچان به درگز سفر می کنید، در حدود 20 تا 30 کیلومتری درگز پارک ملی چلمیر قرار گرفته است که تماشا آن نیز خالی از لطف نیست.

تفرجگاه بارسو

در جنوب و جنوب شرقی درگز رودخانه پرآب زنگلانلو جاری است که شاید بتوان آن را یکی از پرآب ترین رودخانه های آب شیرین در منطقه نامید. این رودخانه از کوه های هزار مسجد سرچشمه می گیرد. در روز 13 فروردین (سیزده به در) مردم محلی در سواحل این رودخانه و دیگر تفرجگاه های طبیعی منطقه به گردش و سرگرمی می پردازند. اگر در این ایام به این منطقه ها سفر کنید علاوه بر زیبایی و سرسبزی این منطقه ها با انواع موسیقی محلی و پایکوبی های زیبای محلی و سنتی نیز آشنا خواهید شد. شغل اصلی مردم در این منطقه کشاورزی و دامداری است. در چند سال اخیر کاشت درختان پسته هم در منطقه رواج یافته است. هنوز هم بعضی از روستاییان در فصل های گرم سال به ییلاقات اطراف کوچ می نمایند و کل تابستان را به همراه دام های خود در ییلاق می گذرانند. مردم درگز و کلات به دو زبان ترکی و کرمانجی صحبت می نمایند.

تهیه شده در خبرنگاران